ગુજરાતમાં ‘કુપોષણમુક્ત ગુજરાત’ના નારા ગુંજી રહ્યા છે, પરંતુ વાસ્તવિકતા ચોંકાવનારી છે. કેન્દ્ર સરકારના જૂન-2025ના રિપોર્ટ અનુસાર, રાજ્યમાં 3,21,127 આદિવાસી બાળકો કુપોષણનો શિકાર છે. આ આંકડો રાજ્ય સરકારની નિષ્ફળતા અને યોજનાઓના અમલમાં ગંભીર ખામીઓને ઉજાગર કરે છે.
કુપોષણનો ચિંતાજનક આંકડો
રિપોર્ટ મુજબ, ગુજરાતમાં 1,71,570 આદિવાસી બાળકો ઓછા વજનના છે, 1,11,862 બાળકો અતિ ઓછા વજનના છે, અને 37,695 બાળકો ઓછી ઊંચાઈ ધરાવે છે. આ કુલ 3,21,127 આદિવાસી બાળકો કુપોષણની ઝપટમાં છે. રાજ્યમાં કુપોષણનો દર ચાર ગણો વધ્યો છે, જે ગુજરાતના વિકાસના દાવાઓને પડકારે છે.
સરકારી યોજનાઓની નિષ્ફળતા
પ્રધાનમંત્રી માતૃવંદના યોજના, કુપોષણમુક્ત ગુજરાત અભિયાન, નમોશ્રી યોજના, અને મમતા અભિયાન જેવી અનેક યોજનાઓ અમલમાં હોવા છતાં, કરોડો રૂપિયાની ગ્રાન્ટ ખર્ચવામાં આવી રહી છે, પરંતુ કુપોષણની સ્થિતિમાં કોઈ નોંધપાત્ર સુધારો જોવા મળ્યો નથી. રિપોર્ટ સૂચવે છે કે ભ્રષ્ટાચાર અને અધિકારીઓની બેદરકારીને કારણે યોજનાઓનો લાભ લોકો સુધી પહોંચતો નથી.
અન્ય રાજ્યોની સરખામણીમાં ગુજરાત પાછળ
બિહાર, કર્ણાટક, ઉત્તર પ્રદેશ, કેરળ, અને તમિલનાડુ જેવા રાજ્યોમાં આદિવાસી બાળકોમાં કુપોષણનું પ્રમાણ ગુજરાત કરતાં ઓછું છે. આ દર્શાવે છે કે અન્ય રાજ્યોમાં કુપોષણ નાબૂદી માટે વધુ અસરકારક પગલાં લેવાયા છે. ગુજરાતમાં જનજાગૃતિનો અભાવ, આર્થિક ગરીબી, અને અપૂરતો આહાર જેવા કારણો કુપોષણની સમસ્યાને વધારી રહ્યા છે.
ગુજરાતમાં કુપોષણની સમસ્યા એક ગંભીર પડકાર બની રહી છે. સરકારી યોજનાઓના નામે કરોડો રૂપિયા ખર્ચાય છે, પરંતુ ભ્રષ્ટાચાર અને અસરકારક અમલના અભાવે આદિવાસી બાળકો હજુ પણ કુપોષણનો શિકાર બની રહ્યા છે. આ સ્થિતિને સુધારવા માટે પારદર્શક અને જવાબદાર વહીવટની જરૂર છે, જેથી ખરેખર લાભ ગરીબ અને આદિવાસી સમુદાયો સુધી પહોંચે.