ગુજરાતના સાબરકાંઠા અને અરવલ્લી જિલ્લામાં સાબર ડેરીના ભાવ ફેરને લઈને પશુપાલકોનું આંદોલન દિવસે દિવસે ઉગ્ર બની રહ્યું છે. લાખો પશુપાલકો, જેમની આજીવિકા દૂધ ઉત્પાદન પર નિર્ભર છે, તેઓ રસ્તાઓ પર ઉતરી આવ્યા છે અને દૂધના ઓછા ભાવ સામે વિરોધ નોંધાવી રહ્યા છે. આ આંદોલન ગામે ગામ ફેલાઈ રહ્યું છે, જેમાં પશુપાલકો દૂધના ટેન્કરો રોકીને અને રસ્તાઓ પર ચક્કાજામ કરીને પોતાનો આક્રોશ વ્યક્ત કરી રહ્યા છે.
દૂધના ઓછા ભાવ અને વધતા ખર્ચનો બોજ
પશુપાલકોની મુખ્ય ફરિયાદ એ છે કે સાબર ડેરી દ્વારા દૂધના ભાવ ફેરમાં ગયા વર્ષની સરખામણીમાં ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે, જ્યારે દાણ અને ખાણના ભાવમાં જંગી વધારો થયો છે. પશુઓની સારસંભાળ, માવજત અને રખેવાળોના મહેનતાણાનો ખર્ચ પણ દિવસે દિવસે વધી રહ્યો છે, જેના કારણે પશુપાલન નફાકારક ધંધો રહ્યો નથી. પશુપાલકોનું કહેવું છે કે આવી સ્થિતિમાં તેઓ પોતાના પરિવારનું ગુજરાન ચલાવવામાં અસમર્થ બની રહ્યા છે.
અહિંસક આંદોલન પર પોલીસનો લાઠીચાર્જ
આંદોલનની શરૂઆતથી જ પશુપાલકોએ શાંતિપૂર્ણ રીતે પોતાનો વિરોધ નોંધાવ્યો છે. ગામડાઓમાં દૂધ મંડળીઓએ ડેરીમાં દૂધ ન ભરવાનો નિર્ણય લઈને વિરોધનું નવું સ્વરૂપ અપનાવ્યું છે. કેટલાક સ્થળોએ પશુપાલકોએ રસ્તાઓ પર દૂધ ઢોળી દીધું, જ્યારે અન્યોએ મફતમાં દૂધ વહેંચીને પોતાનો આક્રોશ વ્યક્ત કર્યો. જોકે, સાબર ડેરીના મુખ્ય ગેટ પાસે પશુપાલકોના વિરોધ દરમિયાન પોલીસે લાઠીચાર્જ અને ટીયર ગેસનો ઉપયોગ કર્યો, જેમાં એક પશુપાલકનું મોત થયું. આ ઘટનાએ પશુપાલકોમાં રોષ વધુ ભડકાવ્યો છે.
સરકાર અને ડેરી સંચાલકોની ઉદાસીનતા
પશુપાલકોનો આક્ષેપ છે કે સાબર ડેરીના ચેરમેન અને ડિરેક્ટરો ઓછો નફો ચૂકવીને તેમની સાથે છેતરપિંડી કરી રહ્યા છે. ચેરમેન શામળ પટેલે તાજેતરમાં જાહેરાત કરી હતી કે દૂધનો ભાવ ફેર રૂ. 990 પ્રમાણે આપવામાં આવશે, પરંતુ આ નિર્ણય પશુપાલકોની માગણીઓને પૂર્ણ કરવામાં અપૂરતો સાબિત થયો છે. ઉપરાંત, પશુપાલકોની રજૂઆતો સાંભળવા માટે ડેરીના સંચાલકો એસી ઓફિસમાંથી બહાર આવતા નથી, જેનાથી આંદોલન વધુ તીવ્ર બન્યું છે. સરકારની ઉદાસીનતા અને પોલીસના દમનકારી વલણે પશુપાલકોને વધુ ઉગ્ર બનવા મજબૂર કર્યા છે.
રાજકીય પક્ષોનું મૌન
આ આંદોલનમાં નોંધપાત્ર બાબત એ છે કે કોંગ્રેસ કે ભાજપના કોઈ નેતાઓએ હજુ સુધી પશુપાલકોની સાથે ઊભા રહીને તેમનો સાથ આપ્યો નથી. પશુપાલકોનો આક્ષેપ છે કે ચૂંટણી સમયે આ રાજકીય પક્ષોને માત્ર ફંડ અને મતદાનની જરૂર હોય છે, પરંતુ જ્યારે તેમની વાત આવે છે ત્યારે નેતાઓ અને ધારાસભ્યો ડેરીના નફામાંથી જલસા કરવામાં વ્યસ્ત રહે છે. આ ઉદાસીનતાએ પશુપાલકોની નારાજગીને વધુ ઉગ્ર બનાવી છે.
આંદોલનની અસર અને ભાવિ
સાબર ડેરીના આંદોલનની અસર એટલી તીવ્ર બની છે કે ડેરીમાં દૈનિક 26 લાખ લિટર દૂધની સપ્લાયની સામે હવે માત્ર 11 લાખ લિટર દૂધ જ ભરાઈ રહ્યું છે, જેનાથી ડેરીને 60 ટકા દૂધની ઘટનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. પશુપાલકોએ દૂધનો હેરફેર સંપૂર્ણ બંધ કરી દીધો છે અને રસ્તાઓ પર ટેન્કરો રોકીને ચક્કાજામ જેવી સ્થિતિ સર્જી છે. આ સ્થિતિ માટે પશુપાલકો સરકાર અને ડેરી સંચાલકોને સંપૂર્ણ જવાબદાર ગણાવે છે.
નિષ્કર્ષ
સાબર ડેરીના ભાવ ફેર વિવાદે ગુજરાતના પશુપાલકોની આજીવિકાને જોખમમાં મૂકી દીધી છે. આંદોલન શાંતિપૂર્ણ હોવા છતાં, સરકાર અને ડેરી સંચાલકોની ઉદાસીનતા અને પોલીસના દમનકારી વલણે પરિસ્થિતિને વધુ જટિલ બનાવી છે. પશુપાલકોની માગણીઓને ન્યાય આપવા અને પારદર્શક વહીવટની ખાતરી કરવા માટે સરકારે તાત્કાલિક પગલાં ભરવા જરૂરી છે. આ આંદોલન ન માત્ર દૂધના ભાવનો મુદ્દો છે, પરંતુ ગુજરાતના લાખો પશુપાલકોના અસ્તિત્વ અને આજીવિકાનો પ્રશ્ન છે.
