યુરોપિયન યુનિયન (EU) એ ભારતની ત્રણ મુખ્ય કંપનીઓ પર પ્રતિબંધો લાદીને ભારતના રશિયા સાથેના તેલ વેપારને અસર કરતું મોટું પગલું ભર્યું છે. આ કંપનીઓ – Aerotrust Aviation Private Limited, Ascend Aviation India Private Limited અને Shree Enterprises – પર રશિયાને યુદ્ધ-સંબંધિત ટેકનોલોજી જેમ કે CNC મશીન ટૂલ્સ, માઇક્રોઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને ડ્રોન સપ્લાય કરવાનો આરોપ છે. આ પ્રતિબંધો રશિયાને યુક્રેન સામેના યુદ્ધ માટે આર્થિક અને તકનીકી સહાય રોકવાના હેતુથી લાદવામાં આવ્યા છે. આની સાથે, અમેરિકાએ પણ રશિયન તેલ કંપનીઓ Rosneft અને Lukoil પર પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે, જેની સીધી અસર ભારતની તેલ આયાત પર પડી રહી છે.
અમેરિકાનું ટેરિફ દબાણ અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારત પર રશિયા સાથેના તેલ વેપારને લઈને 25% ટેરિફ લાદ્યો છે, જેનાથી ભારતના ટેક્સટાઇલ, ચામડા અને સીફૂડ જેવા નિકાસ ક્ષેત્રોને અસર થશે. આ ટેરિફ ભારતની અમેરિકા સાથેની નિકાસ પર કુલ 50% ટેક્સ લાવી શકે છે, જે ભારતના વેપાર સંતુલનને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. આ પગલાં રશિયાને નાણાકીય રીતે નબળું પાડવા માટે લેવામાં આવ્યા છે, પરંતુ તેની સૌથી મોટી અસર ભારતની આર્થિક ગણતરીઓ પર થઈ રહી છે.
ભારત માટે પડકારો -
તેલ આયાતમાં ઘટાડો: ભારત રશિયા પાસેથી દરરોજ લગભગ 1.8 મિલિયન બેરલ તેલ આયાત કરે છે, જે તેની કુલ તેલ આયાતનો 35% છે. EU અને અમેરિકાના પ્રતિબંધોને કારણે આ આયાત ઘટી શકે છે, જેનાથી ભારતને સાઉદી અરેબિયા અને UAE જેવા દેશો તરફ વળવું પડશે. આનાથી તેલના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે. -
નિકાસ પર અસર: ભારતની યુરોપમાં $15 અબજની પેટ્રોલિયમ નિકાસ અને અમેરિકા સાથેનો વેપાર ખતરામાં છે. પ્રતિબંધોને કારણે Reliance અને Nayara Energy જેવી કંપનીઓને તેલ કોન્ટ્રાક્ટ ફરીથી ગોઠવવા પડશે. -
કંપનીઓ પર દબાણ: ત્રણેય ભારતીય કંપનીઓના EUમાં વ્યવસાય પર પ્રતિબંધો અને સંપત્તિ ફ્રીઝ થવાનું જોખમ છે, જેનાથી તેમની આંતરરાષ્ટ્રીય બેંકિંગ અને વેપાર પ્રવૃત્તિઓને નુકસાન થશે.
ભારતની રણનીતિ ભારત સરકારે હજુ આ પ્રતિબંધો પર સત્તાવાર નિવેદન આપ્યું નથી, પરંતુ વિશ્લેષકો માને છે કે ભારતને હવે ઊર્જા સુરક્ષા અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધો વચ્ચે સંતુલન સાધવું પડશે. રશિયા સાથેના ઐતિહાસિક સંબંધોને જાળવવા સાથે, ભારતને વૈકલ્પિક તેલ સ્ત્રોતો શોધવા પડશે, જેનો ખર્ચ વધુ હોઈ શકે છે. આ ઉપરાંત, ભારત અમેરિકા અને EU સાથે વાતચીત કરીને આ ટેરિફ અને પ્રતિબંધોની અસર ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે.