ગુજરાતના બોટાદ જિલ્લામાં ખેડૂતોનો ગુસ્સો હવે ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરી રહ્યો છે. ભાજપ શાસિત બોટાદ માર્કેટયાર્ડમાં ચાલતી કડદા પ્રથા—જે ખેડૂતોની રક્તપીપાસુ લૂંટનું એક સ્વરૂપ છે—વિરુદ્ધ કિસાનો અને તેમના સમર્થકોનું આંદોલન ચરમસીમાએ પહોંચ્યું છે. આ આંદોલનમાં સરકાર સમર્થિત પોલીસ અને કિસાન સમર્થકો આમને-સામને આવી ગયા છે. માર્કેટયાર્ડના ચેરમેન દ્વારા કડદા પ્રથાની હાજરી સ્વીકારવામાં આવી છે, પરંતુ લેખિત ખાતરીની માંગણીને નકારી કાઢતાં ખેડૂતોનો ગુસ્સો ભભૂકી ઊઠ્યો છે. આ ઘટનાએ એક મોટો સવાલ ઉભો કર્યો છે: શું ભાજપ સરકાર ખેડૂતોની પડખે છે, કે કડદા પ્રથાને ટેકો આપનારી વ્યવસ્થાની સાથે?
કડદા પ્રથા: ખેડૂતોની કમર તોડનારી વ્યવસ્થા કડદા પ્રથા એ બોટાદ માર્કેટયાર્ડમાં ચાલતી એક એવી ગેરકાયદેસર પદ્ધતિ છે, જેમાં મધ્યસ્થીઓ અને અધિકારીઓ ખેડૂતોના પાકના વેચાણમાંથી અનૈતિક રીતે કે અન્ય નામે નાણાં ખંખેરે છે. આ પ્રથા ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિને ખોખરી કરી નાખે છે, જેના કારણે ગુજરાતના ખેડૂતો દર વર્ષે કરોડો રૂપિયાનું નુકસાન સહન કરે છે. આંદોલનકારી કિસાનોનું કહેવું છે કે આ પ્રથા ખેતીને નફાકારક વ્યવસાય નહીં, પણ શોષણનું એક માધ્યમ બનાવી રહી છે. માર્કેટયાર્ડના ચેરમેન, જે ભાજપના શાસન હેઠળ કાર્યરત છે, તેમણે જાહેરમાં સ્વીકાર્યું છે કે "કડદા પ્રથા અસ્તિત્વમાં છે, પરંતુ હવે તે બંધ થશે." પરંતુ આ મૌખિક વચનો ખેડૂતોના ગળે ઉતરતા નથી. એક કિસાન સમર્થકે રોષભેર કહ્યું, "જ્યારે અમે લેખિત ખાતરી માંગીએ છીએ, ત્યારે તેઓ ના પાડે છે. આવા મૌખિક વચનો તો દર વખતે આપવામાં આવે છે, પણ પછી ફરી લૂંટ શરૂ થાય છે. આ ખેડૂતોનું શોષણ નથી તો શું છે?"
પોલીસનો દમનચક્ર: શાંતિપૂર્ણ આંદોલન પર દબાણ ખેડૂતોના આંદોલનને દબાવવા માટે સરકાર સમર્થિત પોલીસે આકરા પગલાં લીધા છે. આંદોલનકારીઓ અને કિસાન સમર્થકો પર ધરપકડનો દૌર શરૂ થયો છે. સુરેન્દ્રનગરમાં કેટલાક આગેવાનોને હાઉસ અરેસ્ટમાં મૂકવામાં આવ્યા છે, જ્યારે બોટાદમાં અનેકને પોલીસ કસ્ટડીમાં લઈ જવાયા છે. આમ આદમી પાર્ટી (AAP) દ્વારા આયોજિત મહા કિસાન પંચાયતને રોકવા માટે બોટાદ તરફ જતા તમામ રસ્તાઓને જડબેસલાક સીલ કરી દેવામાં આવ્યા છે, જેના કારણે ખેડૂતો અને સમર્થકો માર્કેટયાર્ડ સુધી પહોંચી શક્યા નથી. એક આંદોલનકારીએ નામ ન આપવાની શરતે કહ્યું, "અમે શાંતિપૂર્ણ રીતે અમારી માંગણીઓ મૂકવા માંગતા હતા, પણ પોલીસે અમને ગુન્હેગારોની જેમ ટ્રીટ કર્યા. રસ્તા બંધ કરીને, ધરપકડ કરીને સરકાર શું સાબિત કરવા માંગે છે? શું ખેડૂતોનો અવાજ દબાવી શકાશે?" આ ઘટનાઓએ સ્થાનિક ખેડૂતોમાં ભય અને આક્રોશનું વાતાવરણ ફેલાવ્યું છે.
સરકારની ભૂમિકા: ખેડૂતોની પડખે કે કડદા પ્રથાની તરફ? આ આંદોલનએ ભાજપ સરકારની નીતિઓ પર ગંભીર સવાલો ઉભા કર્યા છે. કિસાન સમર્થકોનો આક્ષેપ છે કે સરકાર કડદા પ્રથાને નાબૂદ કરવાને બદલે તેનું રક્ષણ કરી રહી છે. માર્કેટયાર્ડના ચેરમેનનો લેખિત ખાતરી આપવાનો ઇનકાર અને પોલીસનો આકરો અભિગમ આ આક્ષેપોને વધુ મજબૂત કરે છે. AAPના નેતાઓએ આ ઘટનાને "લોકશાહીનું ગળું ટૂંપી નાખવાનો પ્રયાસ" ગણાવ્યો છે. "જો સરકાર ખરેખર ખેડૂતોની પડખે હોત, તો લેખિત ખાતરી આપવામાં શું વાંધો હતો? શું આ શોષણની વ્યવસ્થાને બચાવવાનો પ્રયાસ નથી?" એક AAP કાર્યકર્તાએ પૂછ્યું. આ ઘટનાએ ગુજરાતના ખેડૂતોમાં એક નવી જાગૃતિ લાવી છે, જે રાજ્યના અન્ય માર્કેટયાર્ડોમાં પણ આંદોલનની ચિનગારી ફેલાવી શકે છે.
ખેડૂતોની લડત: એક નવો અધ્યાય બોટાદનું આ આંદોલન માત્ર એક જિલ્લા સુધી સીમિત નથી; તે ગુજરાતના તમામ ખેડૂતોના અધિકારોની લડાઈનું પ્રતીક બની ગયું છે. કિસાનોની માંગણીઓ સ્પષ્ટ છે: કડદા પ્રથા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ, પારદર્શક વેચાણ પ્રક્રિયા, અને લેખિત ખાતરી. જો સરકાર આ માંગણીઓ સ્વીકારશે નહીં, તો આંદોલન રાજ્યભરમાં ફેલાવાની સંભાવના છે. આ ઘટના ગુજરાતની જનતાને એક મહત્વનો સવાલ રજૂ કરે છે: જે રાજ્ય પોતાને ખેડૂતોની ધરતી ગણાવે છે, ત્યાં ખેડૂતોના અધિકારોનું શું થઈ રહ્યું છે? શું સરકાર ખેડૂતોની સાથે છે, કે તે શોષણની વ્યવસ્થાને ટેકો આપી રહી છે? આ લડતનું ભવિષ્ય નિર્ણાયક હશે, અને તે ગુજરાતના ખેતીવાડી અને રાજકારણની દિશા બદલી શકે છે. ખેડૂતોનો અવાજ હવે દબાવી શકાશે નહીં—આ એક નવા સંગ્રામની શરૂઆત છે!
